آویشن شیرازی؛ فواید و خواص، نحوه مصرف و ترکیبات و مضرات آن

امروزه ادویه ها جزو جدایی ناپذیر آشپزی ملل هستند. علت اقبال مردم در سراسر دنیا به انواع ادویه نه تنها طعم و بوی لذت بخشی است که به غذاها می بخشند بلکه خواص درمانی بی شماری است که در اغلب موارد بدون هیچ عارضه ای است. مردم سراسر دنیا با توجه به ذائقه خود از ادویه های مختلفی استفاده می کنند و گاهی حتی یک ادویه یکسان وقتی در جغرافیایی متفاوت به بار می نشیند، از نظر عطر و بو و طعم و رنگ متفاوت است. در هر حال به نظر می رسد بدون استفاده از این گیاهان جادویی، غذاها طعم و مزه دیگری خواهند داشت و دیگر دلچسب و گوارا نخواهند بود. در این مقاله یک نوع از آویشن را که به آویشن شیرازی معروف است، به شما معرفی می کنیم و از خواص و کاربرد آن در غذاها برای شما خواهیم گفت.

آویشن شیرازی چیست؟

آویشن شیرازی یک گیاه گل دهنده از خانواده نعناع و بومی افغانستان، ایران، کشمیر و پاکستان است. در ایران، این نوع آویشن در شهرستان اقلید می روید. شکل برگ ها و گل این آویشن، با آویشن باغی متفاوت است و برگ های پهن تری دارد؛ از این رو به آن آویشن برگ پهن هم می گویند.

ترکیبات آویشن شیرازی چیست؟

مهم ترین ترکیب آویشن شیرازی اسانس این گیاه است که به اندازه یک تا دو نیم درصد در برگ های آن یافت می شود. در اسانس آویشن شیرازی موادی از جمله کارواکرول و تیمول وجود دارد. کارواکرول 15 تا 30 درصد از اسانس این گیاه و تیمول 30 تا 70 درصد از اسانس آن را تشکیل می دهند. آلفا پینن، سیمن، تیمن و لینالول از دیگر ترکیبات اسانس آویشن شیرازی هستند و درصد این ترکیبات به عواملی مانند مکان کشت گیاه، زمان برداشت آن و دیگر شرایط جغرافیایی وابسته است.

فواید و خواص آویشن شیرازی برای سلامتی بدن

1. آویشن شیرازی دارای A، B و E و هم چنین هورمون گیاهی است و خواص ضدباکتریایی و ضد قارچی دارد.
2. اگر از دردهای روماتیسمی رنج می برید، می توانید از دم کرده آویشن شیرازی استفاده کنید و آن را روی مفاصل خود بمالید. هم چنین این دم کرده برای برطرف کردن لاغری موضعی نیز مفید است.
3. استفاده از دم کرده آویشن شیرازی برای درمان میگرن، درمان صرع، تب، دفع انگل و تنظیم عادت ماهانه نیز توصیه می شود.
4. آویشن شیرازی یک داروی گیاهی مقوی عضلات و محرک است که افزاینده خون قاعدگی و هم چنین شیر مادران است و خون را تصفیه می کند. التیام بخش و آرام بخش است، مدر و ضدعفونی کننده است. برای دفع سودا مفید است و اخلاط خونی را دفع می کند. برای تقویت حافظه استفاده می شود و قوای جنسی را افزایش می دهد.
5. دم کرده آویشن شیرازی مانند آنتی بیوتیک عمل می کند و در درمان بسیاری از عفونت های باکتریایی و قارچی مؤثر است. هم چنین برای تسکین درد معده، پیشگیری از ابتلا به سرطان، ورم روده، ناراحتی های کبدی، ورم کلیه، آسم، سنگ کلیه، سیاه سرفه، آرتروز، واریس و… مفید است.
6. عرق آویشن شیرازی برای درمان آکنه و جوش های صورت هم به کار می رود.
7. گفته می شود برای درمان امراض ریوی نظیر برونشیت، چند قطره از اسانس آویشن شیرازی را روی یک حبه قند بریزید و با چای میل کنید.
8. اگر به مدت سه روز مقداری دم کرده آویشن شیرازی (یک قاشق غذاخوری در یک فنجان آب) را میل کنید، ناراحتی معده را از بین می برد و سرفه را درمان می کند. هم چنین دافع بوی بد دهان است.
9. برای بهره بردن از خواص درمانی آویشن شیرازی، می توان دم کرده رقیق آن را به همراه مقداری عسل هر روز صبح به جای چای میل کرد. هم چنین جوشانده غلیظ این گیاه برای تقویت پیاز مو مفید است.
10. غرغره دم کرده آویشن شیرازی برای درمان گلودردهای چرکی مفید است و همین طور اگر به جای خمیر دندان استفاده شود، به بهداشت دهان و دندان ها کمک می کند. از جوشانده این گیاه هم برای درمان درهای ناشی از رگ به رگ شدگی می توان استفاده کرد.

خواص آویشن شیرازی برای پوست

جوش های صورت به علل مختلف از جمله تغذیه نامناسب، فشارهای عصبی، کمبود ویتامین و وجود باکتری ها و عوامل عفونت زا به وجود می آیند.

همان طور که پیش تر اشاره کردیم، آویشن دارای خواص ضد قارچی و ضد باکتریایی است. از همین رو برای درمان بیماری های قارچی پوستی و جوش و آکنه یک داروی طبیعی بسیار پرکاربرد به حساب می آید. آویشن شیرازی با باکتری هایی که باعث بروز آکنه می شود مبارزه می کند و اگر برگ این گیاه به مدت چند روز در محلول الکل بماند تبدیل به دارویی می شود که بسیار بهتر از داروهایی که حاوی بنزوئیل پراکسید هستند، عمل می کند.

هم چنین بخور آویشن شیرازی می تواند برای شادابی و جوانسازی پوست مفید باشد.

مضرات استفاه از آویشن شیرازی

• مصرف آویشن شیرازی به  میزان معمول در انواع خوراک ها هیچ گونه منع و ضرری ندارد. هم چنین استفاده از این گیاه به عنوان دارو، برای مدت زمانی کوتاه نیز برای بدن مضر نیست.
• روغن آویشن شیرازی معمولاً عوارضی ندارد ولی ممکن است روی برخی پوست ها ایجاد حساسیت کند.
• آویشن شیرازی اگر در میزان معمولی در خوراک ها استفاده شود، برای کودکان مشکلی به وجود نمی آورد.
• بهتر است زنان باردار و شیرده از آویشن شیرازی در مقادیر معمول آن استفاده کنند و به دلیل ضرر احتمالی استفاده دارویی از آن را منتفی بدانند.
• کسانی که به پونه کوهی حساسیت دارند، ممکن است به آویشن شیرازی هم حساسیت پیدا کنند.
• آویشن شیرازی در بدن مانند هورمون استروژن عمل می کند و برای کسانی که از بیماری هایی رنج می برند که افزایش هورمون استروژن در آن ها مضر است، مانند افرادی که به انواع سرطان سینه، تخمدان، رحم یا فیبروم رحم و آندومتریوز مبتلا هستند، می تواند زیان بار باشد.
• آویشن خطر خونریزی را افزایش می دهد و از لخته شدن خون جلوگیری می کند خصوصاً اگر از این گیاه بیش از حد معمول استفاده شود.
• مصرف این گیاه با داروهایی که ضدلختگی خون هستند، نظیر آسپرین، ناپروکسن، وارفارین، دیکلوفناک، هپارین و ایبوپروفن توصیه نمی شود زیرا می تواند باعث کبودی بخش هایی از پوست شود.
• توصیه می شد که کسانی که از دارو برای درمان بیماری گلوکوم و آلزایمر استفاده می کنند، از خوردن آویشن شیرازی اجتناب کنند زیرا این گیاه می تواند برخی واسطه های شیمیایی موجود در قلب، مغز و دیگر نقاط بدن را افزایش دهد و باعث بروز عوارض جانبی شود.

طریقه مصرف آویشن شیرازی

برای پوست:

1. تهیه ماسک آویشن شیرازی مناسب برای پوست های حساس: 20 گرم آویشن شیرازی را با مقداری روغن زیتون مخلوط کنید و از آن به عنوان ماسک استفاده کنید.
2. تهیه بخور آویشن شیرازی: یکی از خواص آویشن شیرازی، قابلیت پاکسازی و از بین بردن جوش های سرسیاه آن است. این گیاه گردش خون را در سطح پوست افزایش می دهد و باعث کاهش مواد سمی پوست می شود. برای بخور دادن با آویشن شیرازی، کافی است یک قاشق غذاخوری از آویشن شیرازی را در آب جوش بریزید و آن را به مدت 15 دقیق بخور دهید. وقتی محلول بخور خنک شد، با استفاده از یک پنبه مقداری از آن را روی پوست صورت بمالید و بعد از گذشت ده دقیقه با آب سرد، صورت خود را بشوئید.

سایر درمان های خانگی:

اگر می خواهید از آویشن شیرازی برای سایر درمان های خانگی استفاده کنید، بهتر است که ابتدای فصل گلدهی این گیاه، یعنی ماه های اردی بهشت و خرداد، سرشاخه های آن را جدا کنید و خشک کنید. از این آویشن خشک شده، علاوه بر استفاده دارویی می توانید برای تهیه انواع ادویه های ترکیبی، سس ها و طبخ غذاهای گوشتی، استفاده کنید.

بررسی اثر دم کرده گیاه آویشن شیرازی

همان طور که گفتیم، آویشن خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی دارد و از دم کرده آن معمولاً برای درمان سرفه و برونشیت و همین طور سرماخوردگی استفاده می شود. این گیاه سرشار از آنتی اکسیدان است و اسانس آن که در برگ آویشن شیرازی وجود دارد دارای خواص ضد میکروبی است. علاوه بر اینکه از دم کرده این گیاه برای درمان سرفه استفاده می شود، دم کرده آن را به عنوان یک  خلط آور قوی می شناسند، با این حال توصیه می شو.د از دم کرده آویشن شیرازی برای زنان باردار و شیرده استفاده نشود زیرا می تواند اثرات سوء بر جنین بگذارد و صدمات جبران ناپذیری در پی داشته باشد.

سخن پایانی

آویشن شیرازی یک گیاه برگ پهن از تیره نعناع است که در ایران، بیشتر از همه در شهرستان اقلید می روید. این گیاه علاوه بر خواص درمانی متنوع، به عنوان ادویه در تهیه انواع غذاها و سس ها هم کاربرد دارد.

آویشن شیرازی خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی قوی دارد به همین دلیل برای درمان جوش های صورت به کار می رود و همین طور در درمان سرماخوردگی و سرفه و بیماری های ریوی مانند برونشیت به کار می رود. دم کرده این گیاه را معمولاً در زمستان بیشتر مصرف می کنند ولی توصیه می شود که زنان باردار و شیرده از  مصرف دم کرده آویشن شیرازی خودداری کنند.