زیره سیاه و خواص آن؛ طریقه مصرف

حتما تاکنون دانه های زیره را دیده اید، زیره به صورت دانه ای ریز و معطر است که در آشپزی، پزشکی و درمانی کاربردهای بسیاری دارد. دانه های زیره به صورت سبز و سیاه در بازار موجود هستند که ما امروز می خواهیم زیره سیاه و خواص آن را با هم بررسی کنیم. جالب است بدانید زیره سیاه در کشور ایران به صورت خودرو رشد می کند. بیشترین میزان رشد و پرورش زیره مربوط به شهر کرمان است. نام علمی زیره سیاه، Carum carvi بوده که به نام زیره ایرانی هم معروف است.

زیره را از خانواده گیاه جعفری می دانند که در قاره هایی همچون آسیا، آفریقا و اروپا وجود دارد. زیره با داشتن طبع گرم و عطر شیرین خود مزه غذاها را دگرگون می سازد. علاوه بر آن از زیره سیاه در ساخت بسیاری از ادویه جات ترکیبی نظیر ادویه کاری استفاده فراوان می شود.

فواید و خواص زیره سیاه

قبل از اینکه به کاربرد زیره سیاه به عنوان یک چاشنی و طعم دهنده در غذاهای مختلف بپردازیم، بهتر است تا کمی با خواص و فواید این دانه معطر آشنا شویم. مواد مغذی درون زیره سیاه بسیار بوده که مهمترین آن آهن، روی، کلسیم و فیبر است.

همواره برای هضم بهتر غذاها استفاده از دمنوش زیره سیاه توصیه می شود؛ چراکه زیر سیاه بادشکن بوده و به راحتی سبب رفع نفخ شکم شده و عملکرد سیستم گوارش را بهبود می بخشد.

از ویژگی بسیار مهم زیره سیاه خاصیت آنتی اکسیدان و ضد التهابی قوی آن می باشد. اغلب افرادی که از التهابات بدن رنج می برند با خوردن این دانه به صورت دمنوش می توانند به عنوان درمانی کمکی برای تسکین دردهای ناشی از انواع التهابات بپردازند. می توان از روغن زیره سیاه جهت ماساژ برای عضلات گرفته بدن استفاده کرد.

زیره یک درمانگر مفید برای نابودی میکروب ها و باکتری های مضر روده و معده است. همانطور که می دانید درون معده و روده باکتری های مفید هم وجود دارد. استفاده بیش از حد از داروهای شیمیایی موجب از بین رفتن این باکتری های مفید نیز می شود. حال آنکه مصرف زیره سیاه تنها میکروب ها و باکتری های مضر را بدون آسیب به باکتری های مفید از بین خواهد برد.

بسیاری از متخصصان طب سنتی معتقدند کاهش وزن افراد زمانی اتفاق می افتد که سیستم گوارش بهبود پیدا کند و به اصطلاح سردی معده با خوردن مواد غذایی با طبیعت مناسب تعدیل شود. زیره سیاه با داشتن طبع گرم، برای افراد با طبع سرد مناسب است و موجب بهبود هضم و گوارش و نیز لاغری می شود.

علاوه بر این وجود منگنز درون زیره سیاه، متابولیسم بدن را افزایش داده و همین عامل از تجمع چربی ها درون سلول ها جلوگیری می کند. کاهش قند و کلسترول خون نیز از مزایای مهم دیگر استفاده از این دانه دارویی است.

بهبود سیستم ایمنی به خصوص برای افراد ضعیف از ویژگی مهم این دانه معطر است.

پتاسیم موجود در زیره سیاه در حفاظت از سلامت قلب بسیار موثر است. پتاسیم سبب کاهش فشار خون شده و این عامل خود به کاهش انقباض عروق و رگ ها کمک کرده و در نهایت سلامت قلب را به همراه خواهد داشت.

زیره سیاه آرامش بخش بوده و با از بین بردن استرس ها به شما در داشتن خوابی آرام کمک فراوانی می کند.

ترکیب زیره سیاه با عسل سبب افزایش شیر مادران شیرده خواهد شد.

طریقه مصرف زیره سیاه

از گذشته از زیره سیاه هم به صورت دانه و هم به شکل پودر شده درون غذاها و یا دمنوش ها استفاده می شد. کاربرد زیره سیاه به عنوان ادویه و چاشنی از زیره سبز بیشتر می باشد. به عنوان مثال در قدیم از زیره سیاه درون پنیرها استفاده می کردند؛ چراکه علاوه بر بالا رفتن خاصیت ماندگاری پنیر سبب متعادل شدن طبع سرد آن نیز می شود. بسیاری از مردم از زیره سیاه به عنوان یک چاشنی پرکاربرد در غذاهای متنوع استفاده می کنند.

چنانچه به دنبال تهیه دمنوش از این دانه پرخاصیت دارویی هستید، می توانید آن را به صورت دانه زیره و یا در صورت تمایل به شکل آسیاب شده استفاده کنید. داخل قوری یک لیوان آب جوش ریخته و سپس دو قاشق زیره سیاه آسیاب شده را اضافه کنید. پس از آن حرارت گاز را ملایم کرده و حدود 10 دقیقه زمان بدهید تا دمنوش تان به خوبی دم بکشد. در آخر با استفاده از چای صاف کن دمنوش را درون لیوانی ریخته و با عسل و یا نبات شیرین کرده و میل نمایید.

زمان مصرف دمنوش به نحوه کاربرد آن در درمان بیماری مربوط می شود؛ به عنوان مثال گفته می شود برای لاغری از این دمنوش نیم ساعت قبل از خوردن غذا استفاده کنید. اما چنانچه برای رفع نفخ و بادشکن از آن استفاده می کنید زمان خوردن دمنوش را به بعد از صرف غذا بیندازید.

می توان جهت درست کردن دمنوش زیره سیاه علاوه بر زیره از آویشن، چوب دارچین، زنیان، رازیانه و لیمو عمانی هم استفاده کرد. جهت حفظ خواص زیره سیاه بهتر است در همان لحظه استفاده آن را آسیاب کنید؛ چراکه نگه داری شکل آسیاب شده این دانه می تواند سبب از بین رفتن خواص مفید آن شود.

برای راحتی کار می توان از عرق زیره سیاه استفاده کرد. در این صورت دیگر نیازی به دم کردن دانه های زیره نیست و افراد به راحتی با ریختن آن در فنجان آن را میل می کنند. توجه کنید به هنگام مصرف عرق فشرده زیره سیاه باید آن را با مقادیر مناسب از آب ترکیب کنید.

مضرات زیره سیاه چیست؟

همواره تاکید شده است تا از مقادیر مناسب از دانه ها و یا ادویه ها درون غذاها و دمنوش ها استفاده کنید؛ چراکه زیاده روی در آن ها نه تنها سودمند نیست بلکه سبب بروز ناراحتی هایی خواهد شد. به طور کلی برای استفاده از زیره سیاه عوارض چندانی عنوان نشده ولی به هر حال گفته می شود:

1. مادران باردار و شیرده به هنگام استفاده از این ادویه دقت داشته باشند. چراکه استفاده از زیره سیاه ممکن است سبب زایمان زودرس شود.
2. زیره سیاه سبب افت قند خون شده بنابراین افراد مبتلا به دیابت که داروی قند مصرف می کنند باید توجه داشته باشند که استفاده زیاد از این ادویه ممکن است سبب پایین افتادن بیش از اندازه قند خون آن ها شود و یا با داروهای قند خونشان تداخل پیدا کند.
3. در صورت استفاده بیش از اندازه از این دانه مقوی ممکن است فرد دچار سوزش در معده شود.
4. افراد مبتلا به ناراحتی های کبدی و گوارشی به هنگام استفاده از زیره سیاه حتما با پزشک معالج خود مشورت کنند؛ چراکه احتمال آسیب های کبدی و کلیویی در آن ها زیاد است.
5. کسانیکه از داروهای افت فشار خون استفاده می کنند هم باید بدانند زیره سیاه سبب کاهش فشار خون می شود و ممکن است با خوردن آن دچار تداخل دارویی شوند.
6. گاهی به دلیل طبیعت گرم این دانه ممکن است در افراد سبب آلرژی شود. این مورد برای افراد با طبیعت گرم بدن بیشتر صادق است.

طبع زیره سیاه چیست؟

اغلب ادویه ها دارای طبیعت گرم هستند. زیره سیاه نیز از این موضوع مستثنی نیست. طبع زیره سیاه گرم و خشک بوده و مصلح آن عسل، آویشن و کتیرا است. اگر از مزاج سرد رنج می برید استفاده از زیره سیاه بهترین درمانگر برایتان خواهد بود. افراد دارای بلغم به دلیل طبیعت سرد بدن و رطوبت بالای معده و روده از مشکلات گوارشی بسیاری رنج می برند. زیره سیاه در کوتاه ترین زمان ممکن پس از استفاده به درمان طبع سرد و بلغم خواهد پرداخت واغلب مشکلات گوارشی در فرد را برطرف خواهد کرد. افراد با طبیعت گرم هم باید به هنگام استفاده از زیره سیاه دقت داشته باشند؛ چراکه گرمی زیاد در بدن فرد می تواند سبب ایجاد ناراحتی هایی برای وی شود.

کاربرد زیره سیاه در انواع غذاها

از زیره سیاه به صورت دانه یا پودر و آسیاب شده در انواع مختلف غذاها استفاده می شود از جمله:

• یکی از روش های متداول استفاده از زیره سیاه به هنگام پخت برنج است. برنج دارای طبیعت سرد بوده و می توان برای تعادل در طبع آن از زیره سیاه استفاده کرد. برای این کار تنها کافی است به هنگام دم گذاشتن برنج از مقداری پودر یا دانه های زیره استفاده کرد. از زیره سیاه در انواع مختلف از پلوها نظیر هویج پلو و غیره نیز استفاده می شود.
• به کاربردن زیره سیاه در تهیه غذای پلو مرغ کرمانی
• استفاده از ادویه زیر سیاه در سوپ گوجه فرنگی
• طعم دار کردن گوشت و برطرف کردن بوی زهم آن توسط زیره سیاه نمونه ای دیگر استفاده از این ادویه معطر پر خاصیت است.
• از زیره سیاه در انواع مختلف نان نظیر نان چاودار، کیک و کلوچه هم استفاده می شود. افرادی که در برنامه غذایی خود از رژیم لاغری پیروی می کنند، می توانند انرژی خود در طول روز را با استفاده از نان حاوی زیره سیاه تامین کنند.
• از زیره سیاه می توان روی انواع مختلف سالادها و نیز سیب زمینی تنوری استفاده نمود.
• از گذشته در تهیه انواع پنیرها از زیره سیاه استفاده می شد.

قیمت و خرید زیره سیاه

این روزها روش های بسیاری برای خرید این دانه خوراکی و ادویه درمانی وجود دارد؛ از خرید در فروشگاه های سطح شهر گرفته تا خرید به صورت آنلاین و اینترنتی. اما تنها خرید این ادویه نباید ذهن تان را در گیر کند بلکه کیفیت زیره استفاده شده و بسته بندی مناسب آن از اهمیت بالایی برخوردار است. گاهی به دلایلی همچون نگه داری ادویه ها در مکان های نامناسب، بخش زیادی از مواد مغذی و ویتامین های آن از بین می رود. به همین دلیل بهتر است برندهای معتبر و معروف این ادویه پرخاصیت را خریداری کرد.

برخی اوقات ادویه های آسیاب شده در بسته بندی ها و یا در عمده فروشی ها در معرض نور خورشید و اکسیژن هوا قرار گرفته و با از دست دادن خواص خود دیگر نمی توان از آن ها جهت درمان استفاده مفید کرد. به همین علت توصیه می شود آن ها را به صورت دانه تهیه کرده و در تنها به هنگام استفاده آسیاب کنید. قیمت این دانه های معطر در مقابل خواص و کاربرد فراوانشان بسیار ناچیز است. در صورت نگه داری مناسب از زیره سیاه در فضای تاریک، خشک و خنک می توان از آن ها برای شش ماه تا یکسال با حفظ کامل خاصیت آن استفاده کرد.

قیمت عرق زیره سیاه نسبت به دانه خوراکی آن کمی گران تر است، ولی استفاده از آن در درمان بیماری های مختلف بسیار راحت تر بوده و در مدت زمان بسیار کوتاهی اثربخشی خود را نشان خواهد داد. خرید یک محصول با کیفیت و تازه از دانه های زیره سیاه به راحتی می تواند تضمین کننده سلامتی شما باشد، در حالیکه انواع بی کیفیت این ادویه ها در بسته بندی های نامناسب نه تنها برای سلامت موثر نخواهد بود بلکه امکان آلوده بودن ادویه ها با انواع مختلف میکروب ها و باکتری های محیط وجود دارد.

کلام آخر

دانه ها و چاشنی هایی نظیر زیره سیاه در کنار دگرگون ساختن عطر، طعم و مزه غذا، آن را با خواص و مواد مغذی درون خود مفیدتر ساخته و به حفظ سلامت بدن کمک فراوانی می کند. این توصیه مفید را به خاطر بسپارید که برای سلامت بدن نباید کم گذاشت، چراکه پیشگیری از بیماری بهترین راه صرفه جویی در هزینه های درمان است. پس چه بهتر ادویه و دانه زیره سیاه را از بهترین کیفیت موجود در بازار تهیه کرده و استفاده کنید.