مراحل تولید زعفران

کشت زعفران در ایران قدمت بسیار طولانی داشته و به جرئت می‌توان گفت که قدمت آن به ۳۵۰۰ سال پیش می‌رسد. شهرهای جنوبی خراسان مناسب‌ترین مناطق برای کشت زعفران درجه یک هستند و علاوه بر نیاز بازار داخلی، ۹۰ درصد زعفران مورد نیاز جهان نیز در این شهرها تولید می‌شود. زعفران یکی از چاشنی‌های مورد پسند ایرانیان بوده و همواره رنگ و طعم منحصر به فردی را برای سفره‌ها و غذاهای ایرانی به همراه داشته است.

در این مقاله می‌خواهیم اطلاعات دقیقی در زمینه مراحل تولید زعفران در اختیارتان بگذاریم، همراه ما باشید تا شناخت کاملی نسبت به زعفران به دست آورید.

آشنایی با زعفران

زعفران گیاهی دائمی و علفی شکل است  که ساقه زیر زمینی پیازی شکل دارد، به پیاز زعفران کُرم (بنه) نیز گفته می‌شود.

پیاز گیاه زعفران کاملا توپر بوده و شکل کروی دارد و رنگ آن قهوه‌ای است و زیر خاک قرار می‌گیرد.

همانطور که در تصویر مشاهده می‌کنید گل اولین قسمت گیاه است که در اواسط فصل پاییز رشد می‌کند.

معمولا هر پیاز زعفران ۱ تا ۳ گل ارغوانی رنگ داشته و هر گل دارای ۶ گلبرگ است.

مادگی گیاه زعفران در مرکز گل آن قرار دارد و از قسمت تخمدان که غده‌ای شکل است، خامه باریکی خارج می‌شود.

این خامه زرد رنگ‌ به یک کلاله شفاف قرمز سه شاخه تقسیم می‌شود.

این سه کلاله به همراه خامه که حدود ۵ سانتی‌متر است، پس از خشک شدن زعفران تجاری را تشکیل می‌دهند.

از جمله شهرهای معروف خراسان جنوبی و سایر شهرها که در آن‌ها کشت زعفران انجام می‌شود، به شرح زیر است:

• قائن
• فردوس
• گناباد
• تربت حیدریه
• مرند و سایر شهر‌ها و استان‌ها

لازم به ذکر است که امروزه کشت زعفران به صورت گلخانه‌ای نیز انجام می‌شود. اگر به دنبال مرکز معتبری برای خرید زعفران هستید ما ادویه‌جات جلالی را به شما پیشنهاد می‌دهیم.

با خرید اینترنتی از ادویه جلالی می‌توانید به صورت عمده و جزئی زعفران درجه یک و باکیفیت منحصر به فرد خریداری کنید.

مراحل رشد گیاه زعفران

رشد گیاه زعفران طی دو دوره انجام می‌شود، که عبارت اند از:

دوره اول: دوره‌ بیداری؛

دوره‌ی بیداری گیاه زعفران در تمامی مناطق قابل کشت حدود ۵ تا ۷ ماه است و گیاه طی دو مرحله رشد می‌کند.

۱. مرحله شدت رشد: این مرحله معمولا از ابتدای مهر ماه شروع شده و تا پایان بهمن ماه طول می‌کشد.

در مرحله اول ریشه‌ها با آبیاری ابتدایی رشد کرده و برگ‌های آن شروع به رشد می‌کنند.

مهم‌ترین اتفاقی که در این مرحله روی می‌دهد، کوچک شدن پیاز مادر پس از گلدهی است و می‌توان گفت که در اواخر بهمن ماه دیگر اثری از پیاز مادر نیست.

توجه داشته باشید که این زمان فرصت مناسبی برای کود دهی گیاه زعفران نیست.

۲. مرحله توقف رشد:  از اویل اسفند ماه تا نیمه‌های اردیبهشت، رشد برگ‌ها متوقف شده و گیاه کم کم آماده خواب می‌شود.

حفظ رطوبت خاک در این مرحله اهمیت ویژه‌ای دارد.

 دوره دوم: دوره خواب؛

دوره‌ی خواب گیاه زعفران در تمامی مناطق ۴ تا ۵ ماه بوده و از اواسط اردیبهشت تا مهر ماه طول می‌کشد. مراحل دوره خواب به شرح زیر است.

۱.خواب حقیقی: مدت خواب حقیقی ۶۰ روز بوده و از اواسط اردیبهشت تا اواسط تیر به طول می‌انجامد.

در دوره خواب حقیقی پیاز زعفران هیچ گونه تغییری نکرده و گیاه در خواب کامل است.

در این مرحله اگر گیاه جا به جا نیز شود آسیبی نمی‌بیند.

۲. خواب ظاهری:  خواب ظاهری گیاه زعفران از اواسط تیر تا اواسط شهریور طول می‌کشد.

در این زمان گیاه ظاهراً خواب بوده و برگ و ساقه گیاه نمایان می‌شود و زمان مناسبی برای برداشت پیاز و جا به جایی آن نیست.

در ادامه مطالب فرآیند تولید زعفران را به شرح مفصل برایتان خواهیم گفت، همراه ما باشید.

فرآیند تولید زعفران

زعفران نیز مانند سایر گیاهان باید مراحل کاشت، داشت و برداشت را طی کرده و قابل عرضه در بازارهای داخلی و خارجی شود.

مراحل تولید زعفران عبارت‌اند از:

۱. مرحله کاشت رعفران

کاشت در سال ابتدایی انجام می‌شود و اگر گیاه زعفران را در یک سال بکارید دیگر لازم نیست سال بعد برای کاشت آن اقدام کنید و مستقیم وارد مرحله داشت و برداشت می‌شوید.

مرحله کاشت زعفران اولین گام و موثرترین گام تولید زعفران بوده و باید بسیار جدی گرفته شود.

پیاز گیاه زعفران پس از ۷ تا ۱۰ ماه پس از کاشت محصول داده و به مدت پنج تا هفت سال می توان از آن بهره‌برداری کرد.

در مرحله کاشت باید به نکات  عوامل مهمی دقت داشت که شامل موارد زیر می‌شوند‌.

• آب و هوای مناسب کشت زعفران

زعفران در مناطقی با آب و هوای خشک و نیمه گرمسیر رشد می‌کند.

البته لازم به ذکر است که رشد این گیاه در مناطقی با آب و هوای معتدل و تابستان‌های خشک و زمستان‌های نسبتا ملایم نیز، امکان پذیر است.

گیاه زعفران قادر به تحمل دمای منفی ۱۵ درجه در زمستان و ۴۰ درجه در فصل تابستان را دارد.

• خاک مناسب

زعفران قابلیت کشت در انواع خاک از جمله خاک‌های سبک، شنی و رسی را دارد، البته خاک آن نباید خیلی شنی و یا رسی باشد.

برای اینکه متوجه شوید خاک زمین شما حاصلخیز و مناسب است، می‌توانید بخشی از زمین را تست کرده و به صورت آزمایشی کاشت کنید.

• انتخاب پیاز زعفران مرغوب

پیازهایی که برای کاشت انتخاب می‌کنید باید کاملا مناسب و استاندارد باشند‌.

پیازهای زعفران باید به اندازه گردو و به دور از آلودگی و افت باشند.

بهتر است که قبل از کاشت پیاز زعفران آن‌ها را ضد عفونی کرد.

وزن مناسب و حدودی پیازها هشت گرم است و پیازهای کوچک نیاز به مراقبت و آبیاری دقیقی دارند، زمانی که به خوبی تقویت شوند می‌توان آن‌ها را جا به جا کرد.

• زمان مناسب کاشت پیاز

زمان مناسب کاشت از جمله عوامل مهمی است که در رشد و کیفیت گیاه تاثیر مستقیم می‌گذارد.

اواسط اردیبهشت تا اواسط تیر ماه بهترین زمان ممکن برای برداشت پیاز و انتقال به مزارع جدید است.

معمولا در شهرهای خراسان جنوبی کشت زعفران از اوایل مرداد تا اوایل مهر ماه انجام می‌شود.

توجه داشته باشید که جا به جایی پیاز اگر در زمان مناسب انجام نشود آسیب جدی به محصول وارد می‌شود.

• توجه به روش کاشت

کاشت زعفران را می‌توان به صورت دستی و یا ماشینی انجام داد.

موازی بودن ردیف‌های کاشته شده بسیار مهم بوده  و بهتر است که فاصله آن‌ها نزدیک به هم و متعادل باشد.

• تراکم و عمق مناسب کاشت زعفران

توصیه می‌کنیم که خطوط کشت زعفران ۲۵ سانتی‌متر باشند.

عمق هر چاله برای کاشت پیاز نیز باید ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر باشد تا در سرمای زمستان و گرمای تابستان گیاه در تعادل باشد.

در هر چاله می‌توان ۳ تا ۵ پیاز کاشت، هر چه تعداد پیازهای کاشته شده در چاله بیشتر باشد دوره بهره‌بردای زعفران در طولانی مدت کاهش پیدا می‌کند  و این به نفع مزرع‌دارهاست.

۲. مرحله داشت 

زعفران گیاهی است که به صورت چند ساله و حدود ۷ تا ۱۰ سال به صورت متوالی محصول می‌دهد.

اگر در مرحله داشت و مراقبت از مزارع زعفران  نهایت دقت صورت گیرد حتی تا ۱۵ سال  محصول می‌دهد. در مرحله داشت گیاه زعفران باید به موارد زیر دقت داشت.

• آبیاری دقیق زعفران

توجه به آبیاری گیاه زعفران موجب بهبود کیفیت گیاه شده و رشد آن را سریع‌تر می‌کند.

زمان آبیاری زعفران با توجه به آب و هوای منطقه کاشت تعیین می‌شود و با توجه به وضعیت آب و هوا از مهر ماه تا اواسط آبان به صورت متغیر است.

آبیاری اولیه بسیار مهم است زیرا موجب بیدار شدن گیاه و تحریک ‌آن برای رشد می‌شود.

سالانه مزارع زعفران پنج بار آبیاری می‌شوند. آبیاری اول  در مهر ماه و پس از کاشت، آبیاری دوم ۴۰ روز پس از آبیاری اول، آبیاری سوم در اواسط اسفند و پس از کود دهی است.

آبیاری چهارم ‌نیز  در روزهای پایانی اسفند و آبیاری آخر نیز در فروردین انجام می‌شود.

• سله کشی

مناسب‌ترین زمان برای سله کشی پس از باران‌های بهاری و آماده شدن زمین است.

سله کشی موجب خروج آسان گل‌ها از خاک و مخلوط شدن کود حیوانی به بهترین شیوه ممکن با خاک است.

سله کشی باید در زمان مناسب و بدون تاخیر انجام شود تا نتیجه مطلوبی حاصل شود‌. پس از سله کشی نیز نباید آبپاشی گیاه فراموش شود.

• حذف علف‌های هرز و وجین کردن مزرعه

علف‌های هرز اگر چیده نشوند آب مورد نیاز گیاهان زعفران را دریافت کرده و تاثیر منفی به روی رشد گیاه می‌گذارند.

توصیه می‌کنیم که علف‌های هرز را به محض مشاهده به صورت دستی و یا با ماشین وجین کنید تا کل مزرع را پوشش ندهند.

وجین مزرعه زعفران باید حداقل چهار بار انجام شود. اولین وجین بعد از برداشت گل‌ها و بعد از آبیاری دوم است.

دومین وجین نیز به مدت یک ‌ماه بعد از وجین اول انجام می‌شود.

وجین سوم بعد از خشک شدن برگ‌های زرد شده زعفران و وجین چهارم نیز هنگام استراحت و خواب گیاه انجام می‌شود.

۳. مرحله برداشت

دشوارترین و حساس‌ترین مراحله فرایند تولید زعفران به برداشت آن مربوط می‌شود. عمر گل‌های زعفران حدود ۳ تا ۴ روز است و اگر در زمان مناسب برداشت نشوند، پژمرده می‌‌شوند.

مراحل برداشت به موارد زیر خلاصه می‌شود‌.

• چیدن گل‌های زعفران

زمان چیدن گل‌ها با توجه به وضعیت و شرایط جویی منطقه تعیین می‌شود.

گل‌دهی زمین‌های زعفران معمولا ۱۵ تا ۲۵ روز است و ماکزیمم گل‌دهی در روزهای هفتم تا دهم است.

کلاله زعفران باد در سریع‌ترین زمان ممکن پس از زرد شدن رنگ پرچم جدا شود‌.

• جدا کردن کلاله

مدت زمات انتقال گل‌ها و جداسازی کلاله‌ها باید کوتاه باشد و طولانی نشود، زیرا گل‌ها به سرعت در معرض فساد قرار می‌گیرند.

• خشک کردن زعفران

خشک کردن کلاله زعفران و نحوه‌ی خشک کردن آن تاثیر بسیار زیادی بر کیفیت و قیمت زعفران می‌گذارد‌.

بهتر است که از سیستم‌های تونلی خشک کننده و نقاله‌ای و تحت خلاء به این منظور استفاده شود‌.

زعفران تهیه شده در ادویه جلالی به بهترین نحوه ممکن خشک‌ شده و کیفیت بسیار مطلوبی دارد.

همانطور که گفتیم زعفران با زحمات بسیار و طی مراحل نام برده تولید می‌شود و یکی از گیاهان پرخاصیت و پر مصرف می‌باشد. در ادامه برایتان خواهیم گفت که هنگام خرید زعفران به چه نکاتی توجه داشته باشید.

نکات مهمی برای خرید زعفران

۱.‌ شناخت واحدهای فروش زعفران

باید آگاهی دقیقی نسبت به واحد فروش زعفران داشته باشید و بدانید که یک مثقال زعفران معادل ۴.۶ گرم است.

۲.توجه به درجه کیفیت زعفران

به کیفیت و درجه کیفیت زعفران هنگام خرید دقت داشته باشید تا زعفران با کیفیت پایین را به قیمت بالا خریداری نکنید. چنانچه از ادویه جلالی خرید کنید از این بابت هیچ جای نگرانی نخواهید داشت.

۳. شناخت انواع زعفران

زعفران‌ با توجه به نحوه‌ی برش و پاک کردن به انواع زیر تقسیم می‌شود:

• زعفران نگین: در پا کردن زعفران نگین دقت بالایی شده و قیمت نسبتا بالایی دارد و رشته‌های زعفران به هم متصل هستند.
• زعفران شبه نگین: اگر در پاک کردن و برش زعفران نهایت دقت انجام نشود به آن زعفران شبه نگین می‌گویند.
• زعفران سرگل: در این نوع از بسته بندی قسمت کلاله و خامه زعفران به صورت قرمز رنگ و درجه خلوص بالا بسته بندی می‌شوند.
• زعفران دخترپیچ: در این روش از بسته بندی زعفران، پرچم‌های زعفران حدود سه تا چهار سانتی‌متر پایین‌تر از کلاله برش می‌خورند. این روش از بسته بندی زعفران امروزه منسوخ شده است.

۴. بافت مناسب

زعفران خوب بافت مناسب داشته و به هیچ عنوان پودر شده نیست و یکنواخت و یک رنگ است.

۵.طعم و رنگ

زعفرانی که مواد افزودنی به آن اضافه نشده طعم تلخی دارد  و اگر زعفران خریداری شده طعم شیرین داشت، شک نکنید که تقلبی است.

چرا از زعفران‌های ادویه جلالی استفاده کنیم؟

ادویه‌جات جلالی در سه شعبه بزرگ در آبادان، شیراز و تهران می‌باشد که محصولات ویژه‌ای از ادویه‌، زعفران و چاشنی‌های جوجه کباب زعفرانی ارائه می‌دهد‌. کیفیت محصولات ادویه جلالی بسیار مطلوب و قابل ملاحظه می‌باشند و با خرید عمده و جزئی از زعفران‌های جلالی می‌توانید از تخفیفات ویژه بهرمند شوید. با اطمینان به ادویه‌جات جلالی علاوه بر این اینکه طعم و رنگ غذاهای خود را دلپذیر و لذیذ می‌کنید، زمان زیادی را برای خرید و مراجعه به بازار سپری نکرده و در دو تا سه روز کاری کالای خود را با کیفیت عالی دریافت می‌کنید.