مصطکی چیست؟ خواص مصطکی، نحوه و موارد استفاده

در طب سنتی از گیاهان دارویی برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می شود؛ مصطکی از جمله این گیاهان است که به صورت شیره ای زرد رنگ کاربرد درمانی در درد‌های جسمانی دارد. طبع گیاه مصطکی گرم و خشک (صفراوی) است؛ بنابراین برای استفاده در روزهای سرد زمستان مناسب می باشد. در این مقاله قصد داریم مطالب مفیدی را در مورد خواص مصطکی، نحوه و موارد استفاده بیان کنیم.

مصطکی چیست؟

گیاه دارویی مصطکی در فارسی به نام های «رماس»، «رماست» و «کِیَه»، در انگلیسی به اسم های صمغ یمن (Yemen gum) و یا اشک خیوس (tears of Chios) و در کتاب‌های طب سنتی با نام‌های «مصطکی»، «مصطکی رومی»، «کندر رومی»، «مستکی» و «علِک رومی» ذکر شده است.

در مصر باستان صمغ مصطکی برای مومیایی کردن اجساد و خوشبو کردن دهان مورد استفاده بوده است. در حال حاضر نیز صمغ  گیاه مصطکی به منظور عطر و طعم دهنده در نوشیدنی‌ها و آدامس‌های یونانی کاربرد دارد. مصرف عمده مصطکی در صنایع دارویی است که به شکل صمغ رزینی بر اثر خراش‌های طبیعی یا توسط انسان از درخت خارج می شود.

خواص و فواید درمانی مصطکی

مصطکی به دلیل خواص فراوانی که در درمان بسیاری از مشکلات و بیماری ها دارد می تواند به عنوان یک گیاه دارویی کاربردی مصرف شود. برخی از خواص و فواید درمانی مصطکی به شرح زیر است:

• درمان گرفتگی گوش
• تقویت حافظه
• تقویت قلب و اعصاب
• درمان سرفه
• رفع بوی بد دهان
• تسکین درد مفاصل و شکستگی
• اگر مصطکی همراه با کندر مصرف شود برای تقویت هوش و حافظه موثر است.
• درمان زخم معده، زخم اثنی عشر و زخم
• بوییدن به درمان سواس و کاهش مالیخولیا کمک می کند.
• حل کردن مصطکی در گلاب و گرم کردن محلول و استعمال آن روی قسمت دردناک سر و چشم مفید است.
• نوشیدن جوشانده مصطکی در رفع سردی کبد بسیار موثر است.
• برای درمان سرفه‌های سرد و خونریزی سینه می توان مصطکی را با یک فنجان آب جوش دم کرده و بنوشید.

خواص مصطکی در طب سنتی

مصطکی در طب سنتی در درمان مشکلات جسمی کاربردهای بسیاری دارد؛ این گیاه به دلیل داشتن نسبتا گرم و خشک می تواند در طب سنتی خواص بی شماری داشته باشد. در ادامه به برخی از مهم ترین خواص مصطکی در طب سنتی اشاره می کنیم.

1. مصطکی برای دهان و دندان

برای استفاده از خواص مصطکی برای دهان و دندان می توان آن رابه صورت آدامس بجویید تا دهان خوشبو شود. همچنین از صمغ این گیاه برای پر کردن حفره های دندان به کار می رود. برای از بین بردن بوی بد دهان می توان جوشانده مصطکی را با سعد کوفی ترکیب کرد و دندان ها را با آن شستشو داد.

یکی از خواص مهم صمغ مصطکی استحکام بخشید و گوشت در آوردن پای دندان ها است.در برخی موارد که گوشت لثه ها از بین رفته و لثه  ها سست شده اند جویدن صمغ مصطکی بسیار مفید است.

2. مصطکی برای بیماری‌های گوش

برای درمان مشکلات حلق و گوش استفاده از صمغ مصطکی در طب سنتی بسیار توصیه می شود.

چکاندن یک قطره جوشانده مصطکی برای رفع گرفتگی گوش بسیار مفید است؛ برای این کار باید نصف فنجان آب، ده گرم مصطکی و مقدار روغن زیتون را با هم بجوشانید تا آب آن از دست برود.

برای از بین بردن سنگینی گوش که ناشی از تورم یا وجود غده در گوش است باید مقداری مصطکی با آب جوش جوشانده شود و بعد از سرد شدن باید در طول روز سه بار و هر دفعه سه قطره از آن را داخل گوش چکاند. روش دیگر رفع سنگینی گوش با مصطکی می توان صمغ مصطکی را با روغن کنجد جوشاند و یک یا دو قطره از آن را داخل گوش ریخت.

مضرات مصطکی

مصرف به اندازه و محتاطانه صمغ مصطکی در بسیاری از موارد بدون عوارض است؛ ولی سردرد، سرگیجه و ناراحتی معده در برخی موارد بروز می کند. هنگام مصرف مصطکی برای کاهش عوارض جانبی آن بهتر است از کمترین دوز ممکن شروع کرده و به تدریج دوز را افزایش دهید.

همانند بسیاری از گیاهان دارویی، گیاه مصطکی نیز در کنار خواص و فوایدی که دارد قطعا مضراتی را برای مصرف کننده به دنبال خواهد داشت. در این قسمت از مقاله مصطگی چیست؟ به مضرات مصططی اشاره می کنیم.

• مصرف گیاه مصطکی برای زنان باردار و شیرده ممکن است باعث بیش فعالی نوزاد شود.
• در برخی موارد خوردن مصطکی در کودکان سبب اسهال آن می شود.
• مصرف مصطکی در برخی افراد که به گیاه گل دار فلفل برزیلی یا دیگر گونه های گیاه بنه حساسیت دارند سبب ایجاد آلرژی می گردد.

کیفیت بسیاری از گیاهان دارویی مانند مصطکی به تایید سازمان غذا و دارو نمی رسد؛ بنابراین برای خرید این گونه داروها باید به فروشگاه های معتبر مراجعه کنید.

تداخل دارویی با مصطکی

به طور کلی برای مصرف هر داروی گیاهی باید با پزک مشورت شود و از مصرف خودسرانه و زیاد آن خودداری کرد. گیاه مصطکی ممکن است با داروهای شیمیایی تداخل داشته باشد؛ بنابراین هنگام مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید.

روغن مصطکی چه خاصیت‌هایی دارد

مصطکی به شکل های متنوعی قابل مصرف است؛ به عنوان مثال برای استعمال خارجی می توان از روغن مصطکی استفاده کرد. این روغن دارای خواص فراوانی به شرح زیر می باشد.

• خاصیت ضد میکروب دارد  و می توان برای استحکام بخشیدن به دندان ها و لثه ها باید روغن آن را مزه‌مزه کرد.
• این روغن سبب از بین بردن غده های سرطانی می شود.
• تمیز کردن پوست با روغن مصطکی، سلامت و شفافیت پوست را به ارمغان می آورد.
• استعمال این روغن در محل سوختگی سبب التیام پوست می شود.
• روغن مصطکی قابلیت جذب اشعه ماورای بنفش را دارد؛ بنابراین به عنوان یک ضد آفتاب می تواند روی پوست مالیده شود.
• یک پیشگیری کننده از کرم خوردگی دندان ها است.
• برای درمان وبا در قدیم مورد استفاده بوده است.
• برای رفع ضعف معده باید معده را با این روغن ماساژ داد.

مصطکی صمغ چه درختی است؟

نوعی درخت پسته به ارتفاع حداکثر 4 متر که به آن پسته مصطکی گفته می شود عامل تولید مصطکی صمغ تقریباً کروی و به رنگ زرد متمایل به قرمز با بوی خوشبوی تربانتین است. این صمغ با نام انگلیسی (mastic) و نام علمی و انگلیسی (Pistacia lentiscus) شناخته می شود.

در ماه های گرم سال عصاره زرد رزینی مصطکی خودبه خود به شکل قطرات کوچکی از ساقه و شاخه‌ های درخت مصطکی تراوش کرده و در معرض هوا سفت می شود و به صورت قطرات اشک به عنوان گیاه دارویی به فروش می رسد.

نحوه مصرف مصطکی

گیاه مصطکی به شکل های مختلفی چون آدامس جویده یا به صورت پودر، تنتور (نوعی شربت) یا کپسول های مکمل، جوشانده، مصرف خوراکی و روغن مصطکی استفاده می شود. روغن صمغ مصطکی به شکل موضعی برای درمان برخی مشکلات پوستی به کار می رود.

چگونگی مصرف مصطکی برای درمان هر بیماری متفاوت است و باید با دستور پزشک طب سنتی تعیین شود؛ به طور کلی می توان روزی سه نوبت ، هربار شش عدد از قطعات صمغ را همراه یا بدون آب میل نمایید.

موارد استفاده از مصطکی چیست؟

گیاه مصطکی از خانواده پسته بوده و از لحاظ ظاهری میوه آن کروی و به رنگ قرمز و کوچک است و پس از رسیدن به رنگ سیاه در می آید. روغن خوراکی استخراج شده از این گیاه به نام روغن مصطکی مشهور است که به جای روغن زیتون در بعضی از مناطق  برای پخت و پز استفاده می شود. مصطکی برای پخت غذا، خوشبو و خوشمزه کردن انواع غذا نیز به کار می رود.

همانطور که گفتیم مصطکی در درمان بیماری های جسمی فراوانی کاربرد دارد؛ اما مهم ترین موارد مصرف این گیاه دارویی در صنایع دارویی است و شامل رفلاکس معده, کاهش فشارخون , درمان هلیکو باکتر پیلوری , درمان حالت ترش کردن , زخم معده , کاهش کلسترول، رفع پلاک های دندانی و تقویت حافظه همراه کندر است.

جمع بندی

گیاه مصطکی به صورت درختچه با ارتفاع 4 متر است که شبیه درخت پسته بوده و در فصول گرم سال صمغ آن به طور طبیعی یا توسط انسان ها از آن استخراج می شود. بیشترین کاربرد صمغ مصطکی در صنایع دارویی است و به عنوان طعم دهنده و خوشبو کننده غذا نیز کاربرد دارد.

در این مقاله به طور مفصل و جامع در مورد گیاه دارویی مصطکی وکاربردهای آن صحبت کردیم؛ گفته شد که خواص و فواید درمانی زیادی در طب سنتی برای مصطکی وجود دارد که ما در این مقاله برخی از آن ها به صورت مختصر بیان نمودیم.

در کنار فواید مصطکی، مصرف خودسرانه این دارو گیاهی ممکن است عوارضی چون سردرد و سرگیجه را بوجود آورد؛ همچنین در برخی موارد چون زنان باردار و شیرده و افراد دارای حساسیت، مصرف مصطکی ممنوع است.

در این مقاله به نحوه مصرف مصطکی و موارد استفاده آن نیز اشاره شد و گفتیم که این گیاه به صورت های مختلفی چون کپسول، چوشانده، آدامس، روغن و یا خوراکی مورد استفاده قرار می گیرد.