جوز هندی چیست؟ خواص، مضرات، طریقه مصرف، طبع و موارد استفاده

جوز هندی ادویه ای محبوب و خوش عطر است که از درخت همیشه سبز جوز بویا به دست می آید. این ادویه در واقع از دانه سخت و عطرآگین این درخت گلدار تهیه می شود و به صورت آسیاب شده مورد استفاده قرار می گیرد. درخت جوز هندی، بومی آسیا، آفریقا و جزایر اقیانوس آرام است و اغلب در مناطق گرمسیری رشد می کند. این ادویه دارای طعمی مطبوع بوده و معمولا همراه با میخک، دارچین و فلفل برای عطر و طعم بخشیدن به غذاها به کار می رود.

اغلب افراد از جوز هندی برای طعم دار کردن غذاها، دسرها و نوشیدنی ها استفاده می کنند؛ اما از آنجایی که این ادویه دارای خواص فوق العاده و مواد مغذی است، از دوران باستان تا کنون در طب سنتی نیز جایگاه ویژه ای داشته و آن را برای درمان سوء هاضمه، مشکلات روده و کاهش درد دندان مورد مصرف قرار می داده اند. در این مقاله می توانید پیرامون فواید و مضرات جوز هندی اطلاعات لازم را کسب کنید.

فواید و خواص جوز هندی چیست؟

جوز هندی دارای دارای ویتامین B6، مواد معدنی از قبیل منگنز، منیزیم و مس و مواد آلی مثل تیامین و فولات است. از دانه خشک شده جوز، به صورت پودر استفاده می شود البته روغن آن نیز برای طبخ غذاها کاربرد دارد. در طب سنتی برای تسکین درد، بهبود عملکرد دستگاه گوارش، سم زدایی بدن، تقویت سیستم ایمنی، کاهش بی خوابی و از بین بردن لکه های پوستی، استفاده از جوز هندی توصیه می شود.

• حاوی آنتی اکسیدان های قوی

دانه های جوز هندی مملو از انتی اکسیدان هایی هستند که می توانند از سلول های بدن در مقابل آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد محافظت کنند. در صورتی که سطح رادیکال های آزاد در بدن بیش از اندازه بالا برود، فرد دچار بیماری هایی مزمنی مثل سرطان، بیماری های قلبی و عصبی می شود؛ بنابراین استفاده مداوم از این ادویه می تواند رادیکال های آزاد را خنثی کرده و از آسیب سلولی جلوگیری کند.

• جوز هندی و خواص ضد التهابی

التهاب مزمن با بسیاری از بیماری ها مثل بیماری قلبی، دیابت و آرتروز رابطه مستقیم دارد. جوز هندی نیز مانند دیگر ادویه ها دارای خاصیت ضد التهابی است و استفاده از روغن یا ادویه آن موجب مهار انزیم های التهاب زا و کاهش التهاب بدن می شود.

• افزایش میل جنسی

جوز هندی در افزایش میل جنسی و بهبود عملکرد هورمون ها نقش مؤثری دارد. از آنجایی که این ادویه دارای طبع گرم است در طب سنتی آسیایی و یونانی از ان برای درمان اختلالات جنسی استفاده می شود.

• خواص شد باکتریایی

مصرف مداوم جوز هندی موجب از بین رفتن باکتری های مضر دهان و لثه می شود. این ادویه دارای خواص ضد باکتریایی بسیار قوی بوده و موجب از بین رفتن باکتری ها و عفونت های باکتریایی می شود؛ به علاوه می تواند از ابتلا به بیماری های دهان و دندان جلوگیری کند.

• بهبود عملکر قلب

مصرف جوز هندی با مکمل های ساخته شده با آن می تواند سطح کلسترول و تری گلسیرید را در بدن کاهش داده و برای سلامت قلب مفید باشد.

• کنترل قند خون

بر اساس تحقیقات مصرف عصاره جوز هندی موجب بهبود عملکرد لوزالمعده و کاهش قند خون می شود.

• تسکین درد

جوز هندی دارای ماده ای به نام منتول است که در کاهش دردهای ناشی از زخم ها، جراحات و دردهای آرتروزی بسیار مؤثر است. روغن جوز هندی موجب کاهش تورم، درمان درد مفاصل، رفع اسپاسم عضلات و بهبود زخم ها می شود.

• بهبود عملکرد دستگاه گوارش

یکی از رایج ترین کاربردهای جوز هندی در طب سنتی، استفاده از آن به منظور حفظ سلامت دستگاه گوارش است. جوز حاوی فیبرهایی است که موجب تحریک روده و بهبود هضم غذا می شود.

• حفظ سلامت مغز

مصرف مداوم از این ادویه موجب تقویت سلول های عصبی و حفظ سلامت مغز می شود؛ در طب سنتی از جوز هندی به منظور پیشگیری از ابتلا به بیماری آلزایمر استفاده می شود.

• سم زدایی بدن

جوز هندی ماده ای مؤثر در پاک سازی بدن از سموم مختلف است؛ این ادویه موجب بهبود عملکرد کبد و از بین رفتن سنگ کلیه می شود.

• حفظ سلامت دهان و دندان

از آنجایی که جوز هندی دارای خواص آنتی باکتریایی است از آن به منظور بهبود بیماری های دهان و دندان استفاده می شود. این ادویه نقش مؤثری در حفظ سلامت لثه های نیز دارد.

• برطرف کردن بی خوابی

مصرف عصاره جوز موجب از بین رفتن اخلالات خواب می شود، زیرا منیزیم موجود در آن نقش مهمی در از بین بردن تنش های عصبی و ترسح هورمون سروتونین دارد که برای ارامش اعصاب مفید است.

• کاهش خطر ابتلا به سرطان

بر اساس تحقیقات استفاده از جوز هندی در رژیم روزانه موجب از بین رفتن سلول های سرطانی شده و خطر ابتلا به این بیماری را کاهش می دهد.

• تنظیم فشار خون

پتاسیم موجود در این ادویه موجب بهبود گردش خون و تحریک عروق خونی و در نتیجه تنظیم فشار خون می شود؛ به علاوه جذب مواد مغذی در بدن را تسهیل می کند.

طریقه مصرف جوز هندی

جوز هندی را می توانید در غذاهای گوناگون به همراه ادویه های دیگر استفاده کنید؛ به این منظور ابتدا باید دانه ها را آسیاب کرده و مقدار مشخصی از آن را با ادویه هایی نظیر زردچوبه، میخک، دارچین و فلفل سیاه مخلوط کنید.

دمنوش جوز هندی نیز یکی از پرکاربردترین نوشیدنی های برای رفع یبوست، کاهش بی خوابی، از بین بردن میکروب ها، درمان لکه های پوستی، رفع بوی بد دهان، سم زدایی بدن و تقویت سیستم ایمنی است. برای تهیه این دمنوش کافی است نصق قاشق مرباخوری جوز هندی آسیاب شده را در یک لیوان آب جوش ریخته و پنج تا ده دقیقه صبر کنید تا دم بکشد؛ سپس دمنوش را همراه عسل میل کنید.

برای تهیه این دمنوش می توانید از چوب دارچین و عناب نیز استفاده کنید؛ به این صورت که جوز هندی، عناب و چوب دارچین را در یک لیوان آب جوش بریزید و درب آن را بگذارید. اجازه دهید این ترکیب به مدت 10 تا 15 دقیقه دم بکشد؛ سپس آن را میل کنید.

جوز هندی در چه غذاهایی استفاده می‌شود؟

جوز هندی یکی از رایج ترین و محبوب ترین ادویه ها در کشورهای عربی و آسیایی است. شما می توانید از این ادویه به تنهایی یا با سایر ادویه ها در غذاهای مختلف از جمله سوپ ها، دسرها، کیک ها، انواع شیرینی ها، سالاد، غذاهای گوشتی، استیک مرغ و گوشت استفاده کنید. در ادامه لیستی از غذاهایی را که می توان با جوز هندی طبخ کرد، ملاحظه می فرمایید.

• سالاد سبزیجات
• سالاد میوه
• انواع تارت
• املت
• نان
• لوبیا پلو
• هویج پلو
• خورشت قیمه
• انواع دسرها، کلوچه ها و پای میوه
• انواع نوشیدنی ها مثل قهوه، هات چاکلت و چای ماسالا
• انواع آش ها و سوپ ها
• سمبوسه
• رنگینک
• سوفله اسفناج
• فلافل
• لازانیا و ماکارونی

موارد احتیاط مصرف جوز هندی

با وجود فواید بیشمار جوز هندی، مصرف بیش از اندازه آن موجب بروز مشکلاتی می شود که عبارتند از مسمومیت، سوزش معده، سرگیجه، استفراغ، تپش قلب، سیروز کبدی، اسهال و حالت تهوع. توجه داشته باشید که استفاده طولانی مدت از این ادویه در دوزهای 120 میلی گرم و بالاتر خطر مسمومیت را به همراه دارد؛ اما مصرف آن در غذاها هیچ ممانعتی ندارد.

عوارض استفاده جوز هندی

مصرف کم و متناسب جوز هندی هیچ گونه عوارضی را در پی نخواهد داشت اما استفاده از ان در دوزهای بالا ممکن است عوارض جانبی نامطلوبی ایجاد کند.

• توهم

این ماده حاوی موادی است که مصرف زیاد آن موجب بروز توهم و سرگیجه و از بین رفتن هماهنگی عضلات می شود.

• مسمومیت

مسمومیت با جوز هندی دارای علائمی از قبیل تپش قلب، حالت تهوع، پریشانی و استفراغ است.

• جوز هندی و سقط جنین

جوز هندی موجب انقباض رحم می شود و استفاده بیش از حد آن در دوران بارداری منجر به بروز خونریزی و سقط جنین می شود؛ به علاوه بهتر است در دوران شیردهی نیز از مقادی زیاد جوز هندی به عنوان دمنوش و نوشیدنی استفاده نشود.

طبع جوز هندی چیست؟

طبع جوز هندی گرم و خشک است و به همین دلیل برای تسکین درد، درمان سرماخوردگی و آنفولانزا، از بین بردن لرز، افزایش قوای جنسی و کاهش دردهای عضلانی و اسپاسم از آن استفاده می شود.

نحوه استفاده از جوز هندی در رژیم غذایی روزانه

شما می توانید برای طبخ غذاهای گوناگون از ترکیب جوز هندی با سایر ادویه های استفاده کنید. برای تهیه دمنوش بهتر است نصف قاشق چای خوری را در یک لیوان آب ترکیب کرده و یک بار در روز بنوشید. توجه داشته باشید که مصرف دوز بیشتر از 120 میلی گرم از جوز هندی موجب بروز مسمومیت و حالت تهوع می شود.

راهنمای انتخاب و خرید جوز هندی

جوز هندی به دو صورت آسیاب شده و دانه درشت در بازار موجود است. شما می توانید دانه ها را تهیه کرده و در منزل آسیاب کنید. هنگام خرید جوز هندی دانه درشت به نکات زیر توجه داشته باشید:

• شکل یک دست دانه ها باشد.
• دانه ها تخم مرغی شکل باشند.
• طول دانه ها حدود 2.5 سانتی متر و قطر آنها 1.5 سانتی متر باشد.
• رنگ دانه ها باید قهوه ای و خاکستری باشد؛ رنگ سیاه نشان دهنده کهنگی جوز هندی است.
• وجود شیارهای عمیق روی پوست جوز هندی یکی دیگر از نشانه های مرغوبیت آن است.

جایگزین برای جوز هندی

جوز هندی عطر و طعم فوق العاده ای دارد و در دستور غذاهای زیادی مورد استفاده قرار می گیرد؛ در صورتی که عطر آن با ذائقه شما جور نیست و به دنبال جایگزین مناسبی برای جوز هندی می گردید، می توانید ادویه های زیر را مصرف کنید.

• پوسته خارجی جوز

یکی از موادی که می توان به جای جوز هندی استفاده کرد، پوسته خارجی دانه های آن است که عطر و طعمی مثل جوز دارد اما ملایم تر است. شما می توانید بعد از آسیاب کردن پوسته خارجی، آن را در ترکیب با ادویه های دیگر یا به تنهایی در غذاها و دسرهای مختلف مصرف کنید.

• گرام ماسالا

گرام ماسالا ترکیبی از ادویه های خوش طعم و عطر مثل میخک، دارچین، هل، فلفل سیاه، جوز هندی و زیره است. از آنجایی که مواد تشکیل دهنده این ادویه از نظر طعم و عطر شبیه جوز هستند، شما می توانید از مخلوط آنها در غذاهای مختلف استفاده کنید.

• فلفل جامائیکائی

طعم این فلفل شبیه مزه جوز هندی و دارچین است و می تواند جایگزین مناسبی برای این دو ادویه محسوب شود.

• دارچین

دارچین بهترین و محبوب ترین جایگزین جوز هندی در غذاها و شیرینی جات است. این ادویه از نظر طعم، عطر و طبع تشابه زیادی با جوز دارد و می توان آن را به تنهایی یا همراه ادویه های دیگر در غذاها مورد استفاده قرار داد. فقط توجه داشته باشید که در صورت جایگزین کردن دارچین، بهتر است نصف مقدار جوز هندی که در دستور غذاها ذکر شده، از این ادویه استفاده کنید.

• ترکیب دارچین، فلفل جامائیکایی و زنجبیل

یکی از ترکیباتی که می توان جایگزین جوز هندی در غذاها کرد، مخلوط دارچین، فلفل جامائیکایی و زنجبیل است که می توان دعطر و طعم دلپذیری به دسرها و غذاهای بدهد.

• ترکیب هل، زنجبیل و میخک

هل، زنجبیل و مخک از جمله ادویه های خوش عطر هستند که در دسرهای گوناگون مثل پای سیب مورد استفاده قرار می گیرند. شما می توانید ترکیب اسن ادویه ها را جایگزین جوز هندی کنید.

• زنجبیل

زنجبیل یک جایگزین عالی برای جوز هندی است و برای طعم بخشیدن به غذاها به صورت خشک یا تازه مورد استفاده قرار می گیرد. در صورت جایگزین کردن زنجبیل توجه داشته باشید که مقدار آن را دقیقا مشابه با مقدار جوز هندی ذکر شده در دستورالعمل غذاها، بریزید.

• میخک

طعم شیرین میخک تشابه زیادی به جوز هندی دارد و در اغلب دستور غذاهای به جای آن استفاده می شود. توجه داشته باشید که میزان پودر میخک را نصف میزان جوز هندی ذکر شده، در نظر بگیرید.

نحوه پودر کردن جوز هندی

شما می توانید جوز هندی را به روش های گوناگون آسیاب کرده و در غذاها استفاده کنید.

روش اول:

• ابتدا پوسته قهوه ای و خشک جوز هندی را جدا کنید.
• قسمت نرم جوز را با رنده ریز، خرد کرده و در هوای آزاد بگذارید تا خشک شود.

روش دوم:

• جوز هندی را به همراه پوسته قهوه ای در آسیاب بریزید.
• ابتدا با دور کند و سپس با دور تند، جوز را کاملا آسیاب و پودر کنید.

روش سوم:

• ابتدا پوسته قهوه ای و خشک را شکسته و جدا کنید.
• قسمت نرم جوز را در هاون ریخته و خوب بکوبید تا خرد شود.

سخن پایانی

جوز هندی یکی از پرکاربردترین ادویه هاست و معمولا در تهیه اغلب غذاها، دسرها و نوشیدنی های مختلف و همچنین در ترکیب با ادویه های دیگر مورد استفاده قرار می گیرد. این ادویه دارای طبع گرم است و فواید بیشماری دارد.

معمول ترین کاربرد جوز در تهیه دسرها و شیرینی هایی مثل انواع پای ها، کیک ها و نوشیدنی ها است. بهترین ادویه هایی که می توان جایگزین جوز هندی کرد عبارتند از میخک، دارچین، زنجبیل، هل و فلفل جامائیکایی.

علاوه بر این در طب سنتی از دمنوش و عصاره جوز هندی برای درمان التهاب، کاهش درد مفاصل، کنترل فشار خون، کاهش قند خون، تقویت سیستم ایمنی و بهبود عملکرد دستگاه گوارش به وفور استفاده می شود. مصرف دوز زیاد از این ادویه موجب بروز علائمی نظیر حالت تهوع، سرگیجه و عدم تمرکز می شود.

بهترین روش برای پودر کردن جوز هندی، استفاده از آسیاب دستی یا برقی است؛ به این صورت که جوز را همراه با پوسته خارجی آن در آسیاب ریخته و خرد کنید. می توانید قبل از انجام این کار با استفاده از هاون، پوسته خارجی را کمی خرد کنید.