دمنوش گزنه از خواص تا طرز تهیه

گزنه، یکی از گیاهان دارویی محبوب و قدیمی در بین ایرانیان است. قدمت استفاده از این گیاه و دمنوش آن به هزاران سال قبل بر می گردد. امروزه افراد به دلایل زیادی از جمله طعم و مزه، خاصیت دارویی و آرام بخش بودن گزنه از آن به عنوان ادویه یا دمنوش استفاده می کنند.

اغلب افراد دمنوش گزنه را برای کاهش درد آرتروز، درمان آلرژی ‎های فصلی، درمان سرماخوردگی و کم خونی استفاده می‎ کنند. از جمله خواص دارویی و بینظیر دمنوش گزنه، بهبود علائم پروستات مثل تکرر ادرار، همچنین کاهش علائم سرماخوردگی مثل تب، آبریزش بینی و چشم است.

دمنوش گزنه یک نوشیدنی سالم و کاملا بی خطر است و بر اساس تحقیقات علمی می توان از آن برای درمان برخی از بیماری ها استفاده کرد. در این مقاله می توانید در مورد خواص دمنوش گزنه و طرز تهیه دمنوش گزنه مطالعه کنید.

دمنوش گزنه چیست؟

دمنوش گزنه، یک چای گیاهی است که از برگ و ریشه گیاه گزنه تهیه می شود. این چای را می توان به صورت دم کرده یا جوشانده درست کرد. شما می توانید گزنه را به تنهایی دم کنید یا با گیاهانی مثل چای کوهی، نعناع یا پوست لیمو ترکیب کرده و دمنوشی مقوی و سالم تهیه کنید.

طرز تهیه دمنوش گزنه

روش اول:

برای تهیه دمنوش گزنه کافی است یک قاشق چای خوری گزنه خشک را در یک فنجان آب جوش بریزید و درب فنجان را بگذارید و اجازه دهید پنج دقیقه بماند؛ سپس دمنوش را از صافی بگذرانید و با نبات یا عسل میل کنید.

روش دوم:

یک قاشق غذاخوری گزنه و دولیوان آب جوش را در قوری بریزید و روی کتری قرار دهید تا با شعله غیرمستقیم دم شود. بهتر است چای گزنه را یک بار در روز بنوشید؛ ابتدا با مقدار کم شروع کنید تا بتوانید واکنش بدنتان را به این گیاه بررسی کرده و در صورت بروز حساسیت، نوشیدن آن را ادامه ندهید.

چای گزنه مملو از ویتامین های A، B، C، کلسیم، اسیدهای آمینه، اسیدهای چرب، اسید فولیک، آهن، منیزیم، منگنز، فسفر و پتاسیم است؛ همچنین خاصیت آنتی اکسیدان و ضدباکتریایی دارد و یک نوشیدنی مفید و سالم محسوب می شود.

دمنوش ریشه گزنه در کاهش علائم آلرژی مانند التهاب، عطسه، خارش و سوزش گلو بسیار مؤثر است. از چای گزنه برای تصفیه خون، بهبود گردش خون، تنظیم هورمون ها، کاهش دردهای قاعدگی، کاهش دردهای مفصلی و درمان سرماخوردگی و آلرژی استفاده می شود.

مضرات و موارد منع استفاده از دمنوش گزنه

همه غذاها و نوشیدنی های طبیعی می توانند واکنش آلرژیک ایجاد کنند یا امکان دارد تداخل آنها با داروهای دیگر خطرناک باشد؛ در نتیجه قبل از مصرف هر گیاه جدید یا مکمل غذایی بهتر است با پزشک مشروت کنید. اگرچه دمنوش گزنه کاملا بی خطر و سالم است اما ممکن است استفاده نادرست از آن موجب بروز مشکلاتی شود.

زیاده روی در مصرف چای گزنه عوارضی مانند ناراحتی معد، تحریک پوستی، بثورات پوستی و تعریق را به همراه دارد. گیاه گزنه موجب کاهش فشار خون می شود، اگر سابقه بیماری فشار خون دارید و داروهای خاصی استفاده می کنید، از مصرف دمنوش گزنه خودداری کنید.

تداخل مصرف چای گزنه با داروهایی از قبیل داروهای دیابت، فشار خون، خواب آور، آرام بخش، آنتی هیستامین، ضدالتهاب، رقیق کننده خون، ضدانعقاد و ادرارآور خطرناک است. در دوران بارداری و شیردهی نیز استفاده از گزنه توصیه نمی شود. فراموش نکنید که در طول روز حداکثر دو فنجان چای گزنه بنوشید، مصرف بیش از حد این دمنوش برای روده ها و کلیه ها مضر است.

ترکیب های مختلف دمنوش گزنه

• دمنوش گزنه و لیمو

لیمو ترش سرشار از ویتامین C بوده و برای پاکسازی، سم زدایی بدن و همچنین بهبود جذب آهن مفید است. دمنوش گزنه و لیمو ترش، یک درمان طبیعی و سالم برای درمان کم خونی محسوب می شود. برای تهیه این دمنوش، یک عدد لیمو ترش را به همراه پنج گرم گزنه در یک لیوان آب جوشیده مخلوط کنید. بهتر است برای حفظ خواص لیمو ترش ابتدا گزنه را در آب جوش بریزید و 15 دقیقه صبر کنید تا دم بکشد؛ سپس آب لیمو ترش را اضافه کنید.

• دمنوش گزنه و بابونه

دمنوش بابونه برای تقویت اعصاب و بهبود عملکرد دستگاه گوارش، روده و کلیه ها بسیار مفید است؛ برای تهیه دمنوش گزنه و بابونه می توانید یک قاشق چای خوری گزنه و یک قاشق چای خوری بابونه را به همراه آب سرد در قوری بریزید و روی شعله قرار دهید. اجازه دهید این ترکیب به مدت یک ساعت به آرامی بجوشد؛ سپس این دمنوش مقوی و سالم را همراه نبات، توت یا عسل میل کنید.

• دمنوش گزنه و پونه

پونه دارای کلسیم، مواد معدنی و ویتامین های A، B و C است و برای درمان دردهای شکمی، مشکلات تنفسی و سرماخوردگی استفاده می شود. دمنوش گزنه و پونه، می تواند در کاهش دردهای روماتیسمی، درمان عفونت های مثانه و دفع سنگ مثانه، درمان زخم، کاهش تب و تقویت سیستم ایمنی بدن مؤثر باشد. برای تهیه این دمنوش یک قاشق چای خوری پونه و یک قاشق چای خوری گزنه را با یک لیوان آب جوش مخلوط کرده و بگذارید 15 دقیقه بماند؛ سپس دمنوش را از صافی بگذرانید و میل کنید.

• دمنوش گزنه و دارچین

این چای خوش عطر و مقوی برای رفع درد مفاصل، ریزش مو و پیشگیری از پوکی استخوان مفید است. برای تهیه دمنوش گزنه و دارچین، یک قاشق چای خوری گزنه را همراه چند چوب دارچین در قوری بریزید و یک لیوان آب به آن اضافه کنید. قوری را به مدت سی دقیقه روی حرارت ملایم بگذارید تا چای کاملا دم شود.

خواص دمنوش گزنه

گزنه، گیاهی خودرو است که برگ های قلبی شکل دارد و روی ساقه آن پوشیده از پرزهای ریز و سفت است که در تماس با پوست ایجاد آلرژی و خارش می کند. دمنوش گزنه کاملا سالم و بی ضرر است اما می تواند در برخی از افراد ایجاد حساسیت کند. در ادامه به خواص بی نظیر دمنوش گزنه اشاره می شود.

• بهبود عملکرد دستگاه ادراری

گزنه ضدباکتری بوده و استفاده از دمنوش آن به دفع باکتری های مضر کمک می کند. دمنوش گزنه برای افراد مبتلا به هیپرپلازی خوش خیم پروستات که با مشکلاتی نظیر بزرگ شدن غده پروستات، سوزش ادرار و درد مواجه هستند، بسیار مفید است. همچنین افراد مبتلا به عفونت دستگاه ادراری نیز می توانند از دمنوش گزنه برای رفع مشکلاتی نظیر تکرر و سوزش ادرار استفاده کنند.

• کاهش درد آرتروز

گزنه دارای خواص ضد التهاب، آنتی اکسیدان و تسکین دهنده درد است و از دمنوش گزنه برای کاهش درد عضلات و آرتروز استفاده می شود. همچنین چای گزنه برای درمان گرفتگی و درد مفاصل دست، پا، ستون فقرات و زانوها کاربرد دارد.

• کاهش قند خون

گزنه تأثیر زیادی روی سطح گلوکز خون دارد و با تحریک لوزالمعده موجب تولید انسولین بیشتر و کاهش قند خون می شود.

• محافظت از سلول های پوست

گزنه سرشار از پلی فنول است، این ماده در پیشگیری از بیماری های مزمن مثل دیابت، سرطان و بیماری های قلبی مؤثر است. چای گزنه دارای آنتی اکسیدان های قوی بوده که می تواند سلول ها را محافظت کرده و علائم پیری را به تعویق بیاندازد.

• تقویت استخوان ها

گیاه گزنه حاوی کلسیم، منیزیم و آهن است که در تقویت استخوان ها نقش مهمی دارند؛ همچنین ویتامین های K و D موجود در گزنه موجب تراکم استخوان و محافظت آنها از ابتلا به پوکی استخوان می شود. دمنوش گزنه برای تقویت استخوان ها و کاهش درد آنها بسیار مفید است.

• تقویت قلب

گزنه دارای ویتامین ها و مواد معدنی مختلفی از جمله ویتامین A، C، بتاکاروتن و کاروتنوئید است که در حفظ سلامت قلب و بهبود گردش خون نقش دارند. ویتامین C و آهن موجود در دمنوش گزنه موجب افزایش گلبول های قرمز و درمان کم خونی می شود.

همچنین مواد معدنی موجود در این گیاه به کاهش فشار خون و کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی کمک می کند. چای گزنه سرشار از آهن و پتاسیم بوده که موجب بهبود گردش خون، آرامش اعصاب و بهبود عملکرد قلب و عروق می شود.

• تسکین حساسیت های پوستی

گزنه دارای خواص ضدالتهاب، ضددرد و ضد میکروبی است و سابقه طولانی در درمان حساسیت های پوستی مانند اگزما و آکنه دارد. شما می توانید برای کاهش التهاب و قرمزی پوست از دمنوش گزنه استفاده کرده یا آن را جوشانده و صاف کنید، سپس مایع آن را به صورت ماسک روی پوست قرار دهید.

• جلوگیری از سنگ کلیه

دمنوش گزنه یک درمان طبیعی برای جلوگیری از ابتلا به عفونت ادراری و سنگ کلیه است. تحقیقات نشان می دهد که گزنه موجب کاهش تجمع بلورهای کلسیم در کلیه ها شده و از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می کند.

• تقویت سیستم ایمنی بدن

ویتامین ها، آنتی اکسیدان ها و مواد معدنی موجود در گزنه موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می شود. آنتی اکسیدان های موجود در دمنوش گزنه از سلول های ایمنی در برابر آسیب ها محافظت کرده و موجب تقویت عملکرد آنها می شود؛ در نتیجه خطر ابتلا به عفونت را در افراد کاهش می دهد.

• بهبود عملکرد دستگاه گوارش

التهاب دستگاه گوارش موجب اختلال در هضم غذا و رشد باکتری های مضر می شود؛ دمنوش گزنه با داشتن خاصیت ضدالتهابی می تواند در هضم غذا و کاهش یبوست، اسهال و مشکلات معده مؤثر باشد. علاوه بر این گزنه با متعادل نگه داشتن باکتری های روده و سایر میکروب ها، از ملتهب شدن روده و ابتلا به بیماری روده تحریک پذیر جلوگیری می کند.

• جلوگیری از ریزش مو

ترکیب دمنوش گزنه و چای کوهی موجب تقویت مو و جلوگیری از ریزش آن می شود. مقداری گزنه و چای کوهی را بجوشانید و صاف کنید؛ بعد از سرد شدن مایع به دست آمده، آن را روی سر مالیده و ماساژ دهید. این دمنوش علاوه بر تقویت ریشه مو سر، موجب براق و زیبا شدن موها می شود.

• ماسک گزنه برای درمان پوست چرب

گیاه گزنه حاوی ویتامین C است که موجب کاهش چربی پوست می شود. برای تهیه ماسک گزنه، مقداری برگ گزنه را بجوشانید، سپس آن را بکوبید و به شکل ماسک روی پوست بگذارید. برخی از افراد به گزنه حساسیت دارند؛ حتما قبل از استفاده، این ماسک را روی قسمتی از دست امتحان کنید تا از نداشتن حساسیت به آن مطمئن شوید.

• بهبود سرماخوردگی

چای گزنه موجب کاهش تب و التهاب گلو می شود و در درمان سرماخوردگی مفید است.

• دمنوش گزنه برای لاغری

برگ های گزنه حاوی مواد معدنی و مواد مغذی فراوانی بوده که به کاهش وزن بدن کمک می کنند. گزنه موجب افزایش متابولیسم و کاهش اشتها می شود و می توانید برای لاغری، آن را به صورت سوپ، پوره یا چای استفاده کنید.

گزنه موجب بهبود عملکرد دستگاه گوارش و هضم غذا می شود؛ بنابراین حتی اگر مقدار کمی غذا بخورید، بدن آن را کاملا جذب کرده و احساس گرسنگی نمی کنید. علاوه بر این چای گزنه ادرارآور است و می تواند در دفع سموم و داشتن بدنی سالم به شما کمک کند.

دمنوش گزنه با کمک به بهبود عملکرد کبد، کلیه ها، معده و روده شده و موجب می شود که شما بدون نیاز به پرخوری، انرژی بیشتری برای انجام فعالیت های روزانه داشته باشید. اگر از رژیم های لاغری استفاده می کنید حتما نوشیدن یک فنجان چای گزنه را در برنامه غذایی خود قرار دهید.

• کاهش دردهای قاعدگی

یکی از مزایای چای گزنه، برطرف کردن دردهای قاعدگی مثل گرفتگی و درد شکم است. علاوه بر این گزنه می تواند به تنظیم هورمون ها کمک کرده و عوارض ناشی از یائسگی را کاهش دهد.

• درمان بیماری های تنفسی

گزنه در درمان انواع بیماری های تنفسی مثل آسم و حساسیت های فصلی مؤثر است. مصرف منظم چای گزنه می تواند واکنش های حساسیتی مثل عطسه و خارش گلو همچنین نفس تنگی را درمان کند.

سخن پایانی
دمنوش های گیاهی به دلیل خواص درمانی فراوان از دیرباز مورد توجه انسان ها بوده اند. دمنوش گزنه یکی از مفیدترین و مقوی ترین دمنوش های طبیعی است که برای درمان مشکلات تنفسی، تقویت استخوان ها و مفاصل، درمان آلرژی های فصلی، کاهش فشار خون و قند خون، تنظیم هورمون ها و بهبود عملکرد دستگاه گوارش و کلیه ها مورد استفاده قرار می گیرد.
شما می توانید با ترکیب گزنه و گیاهان دارویی دیگر از قبیل زنجبیل، عناب، شنبلیله، گشنیز، پونه و بابونه یک دمنوش گیاهی سالم تهیه کرده و مصرف آن را به صورت روزانه در دستور غذایی خود بگنجانید. توجه داشته باشید که قبل از مصرف دمنوش های گیاهی با پزشک مشورت کرده و موارد منع مصرف آنها را مطالعه کنید.