حتماً تا کنون مزه سماق را در غذاهایی همچون کباب چشیده اید. میوه سماق از درختچه ای کوهستانی که به شکل خوشه ای در کنار هم قرار دارند به دست می آید و پس از کوبیده شدن میوه ها به صورت ادویه و چاشنی در غذاها استفاده می شود. اگر به طور مشخص به شجره خانوادگی این گیاه بپردازیم باید گفت سماق از راسته افراسانان و از تیره پسته ایان می باشد که دارای طعمی ترش و خواص درمانی بی نظیری است.
سماق قرمز چیست؟
سماق قرمز از جمله چاشنی هایی است که علاوه بر استفاده از آن برای طعم دار کردن غذاها کاربرد دارویی و درمانی نیز دارد. سماق به دلیل عطر و طعم بی نظیر خود به عنوان یک ادویه مهم درکشورهای آسیایی به خصوص در خاورمیانه پرطرفدار است و جای خود را در دل هر آشپزخانه ای باز کرده است.
گلهای سماق قرمز، به رنگ حنایی است و در حدود 10 سانتیمتر طول دارد. در زمان های گذشته در یونان باستان از چوب این گیاه برای رنگ آمیزی پارچههای پشمی استفاده می کردند. هم اکنون در برخی از کشورها از آن نوشیدنی تهیه می کنند که برای تسکین درد معده و اختلالات گوارشی بسیار سودمند است.
مزه و طبع سماق قرمز چیست؟
سماق قرمز داری طبع سرد و خشک و طعمی ترش است. از سماق نه تنها می توان برای طعم دادن به غذاهای مختلف استفاده کرد بلکه به عنوان یک دمنوش لاغر کننده برای کاهش وزن بسیار مفید می باشد. سماق قرمز از آنتی اکسیدان زیادی برخوردار است و دارای خاصیت ضد سرطانی می باشد. این گیاه اشتها را زیاد کرده و خون را تصفیه می کند در ضمن جهت پایین آوردن قند و فشار خون بسیار مناسب است و به همین علت ادویه ای مفید برای بیماران دیابتی محسوب می شود.
مصرف این ادویه برای افراد گرم مزاج توصیه می شود. پزشکان طب سنتی معتقدند که افراد گرم مزاجی که دچار دلپیچه و احیاناً اسهال ناشی از غلبه صفرا و مواد گرم درون بدن می شوند با خوردن این ادویه به راحتی درمان می گردند. به این صورت که تنها کافی است تا مقداری از سماق قرمز را روی برنج خود بپاشند و آن را میل کنند.
در ضمن گفته شده که هر چه سماق تازه تر و رنگ آن قرمزتر باشد برای سلامتی بهتر است. علم پزشکی ثابت کرده که سماق از خاصیت صفرابر برخوردار است؛ چراکه طبع خود گیاه سماق سرد است. به همین علت بهتر است افراد گرم مزاج به هنگام خوردن کباب و گوشت قرمز از سماق روی غذای خود استفاده کنند تا جلوی افزایش بیش از حد صفرا و حرارت ناشی از هضم گوشت قرمز گرفته شود. دقت کنید افراد با طبع سرد باید از مصرف زیاد سماق خودداری کنند چرا که طبع سرد این گیاه سبب صدمه به کبد و معده می شود.
سماق قرمز در چه غذاهایی استفاده می شود؟
با توجه به طعم ترشی که سماق دارد می توان از آن برای غذاهای گوشتی و مرغ و یا مزه دار کردن ماهی با سایر ادویه ها استفاده کرد. نمونه ای جالب از غذاهایی که در آن سماق به کار می رود آش سماق است که یک آش محلی می باشد و در ترکیب آن از حبوبات یا برنج، سیر، پیاز، گردو، سبزی آش، چغندر و ادویه هایی نظیر نمک، فلفل و زردچوبه استفاده می شود. در تهیه این آش معروف برای مدت زمانی سماق ها را در آب خیس کرده و بعد به آش اضافه می کنند تا طعم ترش خوشمزه ای به غذا بدهد.
با استفاده از سماق می توانید یک شربت خوشمزه و خنک همانند لیموناد را در فصل گرم تابستان تهیه کنید. برخی از افراد سماق را روی سیب زمینی شیرین می پاشند و از آن چیپسی بی نظیر با طعمی لذیذ تهیه می کنند. می توان از سماق برای طعم دار کردن ماست نیز استفاده کرد. دمنوش سماق با عسل یک نوشیدنی بسیار مقوی و دلنشین است که به صورت گرم و سرد قابل مصرف می باشد.
سماق چاشنی با طعم ترش برای غذاهایی نظیر کباب ها است و در راحت هضم کردن گوشت نقش مهمی دارد. از سماق جهت طعم دهی روی سبزیها تازه و دسرها هم استفاده می شود. در ضمن از ترکیب سماق و عسل می توان برای درمان سرفه بهره برد. برای این منظور یک فنجان آب را با مقادیری عسل مخلوط کرده و به مدت 5 دقیقه روی حرارت ملایم قرار داده تا عسل به خوبی در آب حل شود و بعد دو قاشق غذاخوری به آن سماق اضافه کنید. این ترکیب جادویی غنی از ویتامین سی بوده و در درمان سرماخوردگی ها مؤثر است.
فرق ها و تفاوت سماق قرمز و قهوه ای در چیست؟
علاوه بر تفاوت رنگ سماق قرمز با رنگ قهوه ای آن از جهت طعم نیز سماق قهوه ای طعم ترش بیشتری نسبت به قرمز آن دارد در حالیکه سماق قرمز از نظر طعم ترشی بیشتر مورد پسند افراد می باشد.
تفاوت سماق قرمز و قهوه ای به زمان برداشت این گیاه از درخت سماق برمی گردد. اگر در هنگامی که این گیاه همچنان قرمز است آن را از درخت بچینند و آسیاب کنند رنگ آن قرمز روشن می شود.
سماق قرمز از کیفیت بیشتری برخوردار می باشد و در واقع جدا ساختن دانه سماق و پودر کردن آن با سایر بخش های گیاه سبب کاهش کیفیت و رنگ قهوه ای آن می گردد. اما اگر تنها پوسته رویی آن را جدا کرده و سپس آسیاب کنیم پودر سماقی با رنگ قرمز روشن و کیفیت بهتر به ما می دهد.
سماق قرمز مرغوب بیشتر در مناطق آذربایجان رشد می کند.
کلام آخر
توجه کنید پودر سماق با کیفیت به صورت بسیار نرم و یکدست نخواهد بود و با یک آزمایش ساده می توان به اصل یا تقلبی بودن آن پی برد. برای تعیین کیفیت سماق مقادیر کمی از آن را با آب مخلوط کنید. سماق اصل به هنگام مخلوط شدن با آب در ته ظرف ته نشین شده و آب را به سرعت رنگی نمی کند اما اگر آب تنها در چند ثانیه تغییر رنگ داد مطمئن باشد که در ترکیبات سماق مواد شیمیایی به کار رفته است.
به یاد داشته باشید رنگ سماق قرمز کمی به ارغوانی می زند و در صورتی که ادویه شما رنگ قرمز پررنگی داشته باشد احتمال وجود رنگ های شیمیایی درون آن وجود دارد. بهتر است برای جلوگیری از یک خرید سماق با کیفیت نامرغوب و تقلبی از برند های معتبر در بازار استفاده کنیم.